Prinses Ira von Fürstenberg exposeert dure hebbedingen

Adellijke oude meisjes zijn er meer dan genoeg en hun beschermheilige heet prinses Ira von Furstenberg (76). En die heeft momenteel een eigen expositie in Hotel Sacher te Wenen.

De Doorluchtige Hoogheid fröbelt al jaren snuisterijen in elkaar van ‘restjes’. Daarmee doelt ze op halfedelstenen, edelmetaal en hier en daar een niet helemaal loepzuivere edelsteen. Ook haar tentoonstelling ‘Objets Uniques von Prinzessin Ira von Fürstenberg’ biedt deze weergaloze mix.

“Ik doe mijn best om wat van het leven te maken,” zegt de immer opgewekte Hoogheid. “En mooie dingen inspireren me zoveel meer dan lelijkheid en slechte manieren. Als ik een beetje vreugde kan verspreiden onder de mensen, dan heb ik mijn doel bereikt.”

Adel én Agnelli  

Reken maar dat de deur wordt platgelopen door leden van de adel, oud geld en nouveau riche, want prinses Ira is een levende legende, met een CV als socialite, actreutel, voormalig PR manager van Valentino. Het vorstelijke fenomeen werd geboren als prinses Virginia ‘Ira’ Carolina Theresa Pancrazia Galdina von Fürstenberg. Ze is dochter van prins Tassilo Egon von Fürstenberg en zijn eerste vrouw, Fiat-erfgename Clara Agnelli. Grootmoeder aan moeders kant was Jane Campbell, erfgename te Kentucky, tevens prinses di San Faustino. Haar jongere broer Egon was tot zijn dood in 2004 de vorst van de Von Fürstenbergs, een adellijk geslacht dat teruggaat tot 980. De huidige vorst is Alexandre, zoon van Egon en modeontwerpster Diane von Fürstenberg, Ira’s voormalige schoonzus. 

Mooier dan Ava Gardner

Prinses Ira maakte al jong furore in de aristocratie: op haar 15^de was ze zo mooi dat ’s werelds fel begeerdste vrijgezel als een hondje achter haar aanliep en een hunkerende Ava Gardner links liet liggen. De aanbidder in kwestie was de destijds 31-jarige Madrileense  Alfonso, prins zu Hohenlohe-Langenburg, die beurtelings opgroeide bij zijn grootmoeder, de hertogin van Parcent en in het familiekasteel in Bohemen. Naast een neus voor zaken beschikte hij volgens Ira over ‘tonnen charme en talent als bon viveur’. 

Op zoek naar haar sprookje

Hoewel Alfonso een echter player was, werd één vrouw zijn vrijgezellenstaat fataal. Ira von Fürstenberg was op haar 15^de een kruising tussen Lolita en Sheherazade, met een vleugje Liz Taylor en een snufje Sophia Loren. Alfonso maakte haar hartstochtelijk het hof. Liet zoveel rode rozen bij haar bezorgen dat er in de hele omtrek van Rome geen meer te vinden was. Gaf haar in één keer drie diamanten armbanden omdat hij niet wist welke ze de mooiste zou vinden. En vroeg twee weken na hun eerste dans al om haar hand.

Frivole Ira

Van het vervolg van deze romance zijn twee versies: in de eerste wordt Ira omschreven als een vroegwijze tiener die liever cruiste dan rozenkransen bad en niet kon wachten om met de knappe Alfonso in zee te gaan. “Haar broer Egon was serieuzer,” zegt Sylviana von Borglangen, een vroege vriendin van Ira. “Ook wel iemand die van het goede leven hield, net als de rest van de familie, maar veel meer bezig met zichzelf ontdekken en zichzelf. Hij hoefde het later bijvoorbeeld helemaal niet als mode-ontwerper te proberen; er was geld genoeg. Maar hij wilde wat doen, hij wilde niet alleen maar een Fürstenberg zijn. Ira was frivoler. Die zag alleen het sprookje.”

Ik ben door mijn ouders gedwongen tot een tienerhuwelijk

De andere versie is wat grimmiger. “Een huwelijk met de prins leek onontkoombaar,” zegt Ira, die in die tijd zelf in het geheim een brief aan de paus dicteerde: ‘Ik word hier toe gedwongen door mijn ouders dreigement om me in een klooster op te sluiten en me te onterven’. “De titel was met Egon veiliggesteld, mijn enige taak was goed trouwen en Alfonso was een uitstekende partij,” aldus Ira. “Ik was nog een tiener, ik had geen idee wat het inhield en wat er precies van me verwacht werd. Hij was erg aardig voor me, maar laat er geen misverstand over bestaan: er is druk op me uitgeoefend. Ik had niet het gevoel dat ik een keuze had.” 

Huwelijk van het jaar

Ira exit 

Alfonso kon haar echter al snel minder bekoren. Ze schonk hem twee zonen: Christopher (1956) die meestal Kiko wordt genoemd en Hubertus (1958), maar verlangde als piepjonge moeder naar het vrolijke vrije leven van haar leeftijdsgenoten. Alfonso, die zelf wel de bloemetjes buiten bleef zetten, verwachtte echter van haar dat ze zich als een keurige getrouwde vrouw zou gedragen. Met dramatisch resultaat: “Op een dag kwam ik thuis en was Ira vertrokken,” aldus Alfonso, die zijn jonge vrouw verloor aan de destijds 46-jarige Francisco ‘Baby’ Pignatari, een Braziliaanse multimiljonair en playboy. De prins was zo razend toen ze in 1961 in Reno met hem trouwde, dat hij hun zoontjes bij haar weghield, om haar tot een keuze te dwingen tussen ‘…haar baby’s en Baby.’ 

Woestijnmoment

Op haar 23^ste scheidde Ira voor de tweede keer, op grond van ‘mentale wreedheid’. Een en ander werd geregeld in Las Vegas waarna ze volgens de overlevering met veel gevoel voor drama de woestijn in liep om er een einde aan te maken. En op welhaast bijbelse wijze de volgende ochtend weer monter haar hotel instapte, vastbesloten zich nooit meer de les te laten lezen door vaders of vaderfiguren en voortaan nog alleen haar eigen zin te doen.  

Hecht met prins Rainier

Pikant genoeg kwam in dezelfde periode de klad in het huwelijk van haar goede vriend prins Rainier III van Monaco. De in april overleden vorst van Monaco en zij waren allebei achterkleinkinderen van de Schots-Beierse aristocrate Lady Mary Victoria Hamilton, vrouw van prins Albert I van Monaco, hoewel Ira uit haar tweede huwelijk stamt en Rainier uit haar eerste. Ira en Rainier kenden elkaar al voor hij in het huwelijk trad met Grace Kelly. De relatie van de Grimaldi’s verslechterde na de komst van prinses Stéphanie in 1965: prinses Gracia verveelde zich en vond dat Rainier haar verwaarloosde. Ira – die in de tussentijd een paar industriëlen versleet, maar zich niet meer wilde binden – was destijds matig succesvol als actrice in Europese B-films.  Als huisvriendin kwam ze over de vloer bij het Monegaskische paar en vergastte Grace – nog altijd bitter dat ze haar filmcarrière helemaal op had moeten geven – op haar avonturen in de studio en bood tegelijk een welkome afleiding voor Rainier. 

Huisvriendin 

Het verwonderde dan ook niemand dat Rainier na de dood van zijn vrouw in 1982 troost zocht bij Ira. Hun discrete relatie was het best bewaarde geheim van de Europese aristocratie. Door er geen officieel tintje aan te geven had Ira de vrijheid om in de tussentijd in de high society te kunnen blijven vlinderen; Rainier kon zo de mythe van prinses Gracia in stand houden. De 235 kamers in het roze paleis op de rots boden meer dan genoeg privacy om in alle rust van elkaars gezelschap te genieten. Officieel bleef ze altijd op de achtergrond als ‘vriendin van de familie’. In werkelijkheid was ze meer dan dat: Rainier deed zelfs een beroep op haar toen zijn jongste topless in tijdschriften verscheen en hoogst onprinsesselijke houdingen aannam als badpakkenmodel. Niet alleen zou Ira haar volgens hem kunnen introduceren in ‘verfijnde kringen’, bovendien was ze ervaringsdeskundige: Ira had namelijk zelf in pikante films meegespeeld en naakt geposeerd, zelfs nog een jaar voor hij haar hulp voor rebelse Stéphanie vroeg. 

Concurrentie 

Prinses Stéphanie heeft het altijd goed kunnen vinden met de levendige en vrolijke Ira die de laatste zal zijn om een vrouw om een flamboyant leven te veroordelen. Ook Albert heeft geen problemen met haar en Rainier had aan haar goed gezelschap: Ira zat bijvoorbeeld drie jaar na de dood van Grace al als eregast links van hem op het jaarlijkse Rode Kruis Bal, een plaats die normaal gesproken de vorstin toebehoorde. Haar zoon Hubertus was bij officiële gelegenheden zelfs meerdere keren Stephanie’s date. Dat het nooit tot een huwelijk met Rainier gekomen is, heeft voor een deel te maken met de mythevorming van prinses Gracia. Maar ook met prinses Caroline, die niet van zins was haar rol als First Lady van Monaco met iemand te delen en bovendien qua temperament – Caroline kan hooghartig en koel zijn – niet zo goed met geestige, informele Ira klikte als de andere Grimaldi’s deden. Prinses Margaret noemde Ira waarschijnlijk niet voor niets ooit ‘…een te grote vrouw voor zo’n klein vorstenstaatje’. 

Geheime liefde 

In een interview eind jaren negentig benadrukte Rainier nog eens zijn liefde voor prinses Gracia en zei dat hij nooit van plan was geweest om te hertrouwen. In werkelijkheid was het zo dat hij hertrouwen wel degelijk overwoog, maar niet tijdens zijn regeringsperiode. De weg naar een tweede huwelijk lag pas vrij als hij was afgetreden en dat kon hij weer niet doen tot zijn zoon getrouwd was en zijn taken had overgenomen. Omdat prins Albert het in de liefde niet vinden kon, voelde Rainier zich gedwongen zijn contacten met Ira geheim te houden.

Ik ben niet van plan te stoppen met globetrotten en leuke dingen doen

Die leek dat niet heel erg te vinden – er wordt gespeculeerd dat ze dankzij prins Alfonso in één keer genezen was van alle prinselijke protocollen – het gaf haar de gelegenheid om een eigen leven te blijven leiden. Wel speelde ze een belangrijke rol in de ‘prinsessenopleiding’ van Charlene Wittstock, de huidige prinses van Monaco. Ira was ‘om hoffelijke redenen’ niet zichtbaar aanwezig bij de begrafenis van Rainier in 2005, maar naar verluidt wel tijdens de definitieve ter aarde bestelling op vrijdagavond, die in besloten kring plaatsvond. Dezelfde discretie stelt haar in staat om intussen geruisloos haar eigen leven te vervolgen. Want Ira mag dan de pensioensgerechtigde leeftijd hebben, ze is nog lang niet van plan om ’te stoppen met globetrotten en leuke dingen doen’. 

Kunst & Kitsch

Sinds 1993 maakt Ira van souvenirs van haar reizen en vondsten van de rommelmarkt objets d’art door ze op te fleuren met kwarts, porselein, kristal, koraal, eboniet, parels, smaragden, amethisten en turkoois. De stukken variëren tussen de 750 en 2000 dollar en vinden gretig aftrek bij bezitters van enorme huizen die blijkbaar nooit genoeg decoratie hebben of gewoon iets van een echte prinses in huis willen hebben. Kunstkenners rollen over het algemeen van de bank van het lachen bij de aanblik van Ira’s versie van kunst en noemen het Koninklijke Kitsch. In haar eerste collectie bevond zich bijvoorbeeld een valkenkop van jade op een gouden basis bestrooid met kleine smaragden, een Turkse dolk waar halfedelstenen op gelijmd waren, een presse-papier van kristal met daarop een metallic vis met goud, robijnen en topaas, twee kleine kokosnoothalfjes aan een verguld steeltje met daarop een gouden hagedis als lepels en een gouden spiegel met een koralen krokodil als handvat. 

Smulprullen

“Het zijn bibelots pour bibeloter (snuisterijen om te verzamelen),” zegt de prinses (hier met zoon Christopher én een zelf ontworpen haarsieraad). Hare Doorluchtige Hoogheid draagt overigens alleen de elementen aan en laat vakmensen de veredelde paperclipbakjes in elkaar knutselen. “Het is zo’n succes omdat ze uniek zijn. Van elk exemplaar is er maar één. Je zult nooit meer eenzelfde vinden.” Haar ontwerpen vinden met name gretig aftrek in Amerika, waar ze haar schatten showt aan de zogenoemde ‘Lady’s Who Lunch’, steenrijke echtgenotes die hun dagen wijden aan keuvelen voor charity of netwerken om hun kinderen hogerop getrouwd te krijgen, en die complete soirees wijden aan de prinses. 

Unieke Ira 

“Ze zijn fantasierijk en sierlijk,” zegt de Houstonse barones Sandra di Portanova die 1500 dollar neertelde voor een zeemeermin die uit een schelp rijst en door een flamingo van Muranoglas wordt begroet. “Ira maakt dingen die vrouwelijk zijn en mooi om naar te kijken,” voegt Ira’s vriendin Lynn Wyatt daaraan toe. “Niet iedereen begrijpt ze. En dat hoeft ook niet.” Met andere woorden: ons soort mensen maakt zelf wel uit wat kunst is. Von Fürstenberg zelf hamert nog het hardst op het feit dat haar objets unica’s zijn. “Elk stuk is in mijn hoofd geboren en nooit meer precies zo na te maken. Het is het tegenovergestelde van seriewerk. Iedereen heeft tegenwoordig dingen in series, maar wat is er nu aan om iets te hebben wat anderen ook al hebben? Zit de kracht van iets moois en boeiends waar je naar kunt blijven niet juist in het exclusieve ervan?” Gelijk heeft ze: zoals Ira, is er tenslotte ook maar één.

Openingsbeeld © PPE Agency. Dit verhaal is een update van een reportage die in 2005 in Tweed heeft gestaan.