Kigeli V: van het paleis naar de voedselbank

Koning Kigeli V, de laatste koning van Rwanda, is zondag overleden op 80-jarige leeftijd.

Jean Baptiste Ndahindurwa kwam in 1959 aan de macht, maar botste al snel met de toen nog Belgische koloniale machthebbers. Als Kigeli V was hij nog geen jaar staatshoofd van de Oost-Afrikaanse natie voor hij werd verbannen. In 1961 werd de monarchie afgeschaft, zodat terugkeren in zijn oude functie onmogelijk was, iets wat hem naar eigen zeggen “een leven lang verdriet” opleverde: “Ik wilde er zijn voor mijn mensen, voor álle Rwandezen, maar dat is moeilijk op zo’n grote afstand.” 

Kroning of coup?

Katholieke Tutsi Kigeli van de Abanyiginya stam groeide op in Kamembe en was de jongste van veertien erkende kinderen;  zijn vader koning Yuhi V verwekte nog veel meer nazaten, maar die kwamen niet in aanmerking voor opvolging. In 1959 volgende hij zijn halfbroer koning Mutara III op, nadat die onder mysterieuze omstandigheden om het leven was gekomen. De Belgische koloniale machthebbers zagen Kigeli’s kroning ↓ als een soort staatsgreep. Die mening werd gedeeld door de kersverse Hutu-elite in het land.

Koloniale pijn

Kigeli zelf was ook niet wildenthousiast over zijn nieuwe rol en gaf later aan zich ‘overweldigd’ te hebben gevoeld door de grote verdeeldheid in zijn land. “Ik klamp me niet vast aan de macht,” schreef hij later. “Ik zal me altijd houden aan het oordeel van de mensen, maar ik kan niet accepteren dat de Belgische regering dit oordeel kan beïnvloeden of verstoren.”    

Straatarme ex-vorst

Na zijn verbanning zwierf Kigeli V door Kenia en Oeganda voor hij vertrok naar Washington. Daar settelde hij in 1992 een buitenwijk, waar hij chocolaatjes uitdeelde aan de buurtkinderen en bekend stond als ‘de koning van Afrika’, waar hij om moest lachen. Hij hield zich vooral bezig met het lot van Rwandese vluchtelingen en het handhaven van het cultureel erfgoed van zijn voormalige koningshuis. Binnen de eredivisie van de royals speelde hij geen grote rol, maar onder markiezen, baronnen en graven assorti was hij een goede bekende. Ook reisde hij nog wel eens door Europa op uitnodiging. Op de foto bezoekt hij een school in Essex. Voor zover bekend was Kigeli niet getrouwd en had hij geen kinderen. De koning leefde van een uitkering, aangevuld door voedselbonnen en donaties. Hij droomde ervan terug te keren naar zijn eigen land. Daar was hij van harte welkom als gewoon burger, dat hij ook zijn plek op de troon terug wilde, lag gevoeliger. Er werd sinds 2007 over gesproken, maar is er niet meer van gekomen. Het is nog niet bekend wanneer Kigeli wordt begraven. 

Intussen in Afrika

Afrika telt nu nog drie constitutionele monarchieën, in Marokko, Lesotho en Swaziland. Koning Mswati III van Swaziland, hier op de foto met Inkhosikati LaMbikiza, een van zijn 15 (!) vrouwen, is de laatste absolute koning ter wereld. Dat wil zeggen dat de vorst alle touwtjes in handen heeft, niet door wetten is gebonden en geen verantwoording hoeft af te leggen. Daarnaast zijn er nog honderden traditionele koningen, maar dat zijn in de praktijk meer stamhoofden.