/https%3A%2F%2Fcdn.pijper.io%2F2025%2F05%2FgXjVwykJlM9JsK1747038616.jpg)
Wat is cortisol?
Cortisol is een hormoon dat wordt aangemaakt door de bijnieren en vooral bekend staat om zijn stress-gerelateerde werking. De effecten gaan echter verder dan dat: het beïnvloedt bijna alle organen in het lichaam en speelt een rol bij immuunreacties en energieregulatie via zijn effecten op de glucose- en eiwitstofwisseling. Aha!
Er zijn twee hersenstructuren die de cortisolproductie reguleren: de hypothalamus en de hypofyse. Wanneer de cortisolspiegel onvoldoende is, geven de hersenen stimulerende hormonen af, die de bijnieren aanzetten om meer cortisol te produceren. Wanneer de cortisolspiegel voldoende is, vermindert de hersenen de productie van deze regulerende hormonen. Cortisolspiegels stijgen als reactie op stress, maar fluctueren ook gedurende de dag.
"Een tijdelijke piek of daling van cortisol kan geen kwaad", legt hormoon-expert Anna Targonskaya uit aan Women's Health. "Maar als de cortisolspiegel constant hoog of laag is, betekent dit dat de bijnieren of de hypofyse in de hersenen niet goed functioneren."
Wat is een cortisoldetox?
Een cortisoldetox is volgens TikTok een manier om je lichaam te ontdoen van overtollig cortisol. Het houdt in dat je je leefstijl-gewoonten verandert die stress kunnen veroorzaken om een hoog cortisolniveau te stoppen en te herstellen. Dit omvat onder andere het volgen van een dieet gericht op onbewerkte voeding.
Hoe je cortisol verandert naarmate je ouder wordt
Even terug naar de pubertijd... Hoewel tieners vaak ‘hormonaal’ worden genoemd, is het niet alleen de menstruatiecyclus die rijpt en verandert – hun cortisolspiegels zijn dat ook. "Tijdens de puberteit begint de cyclus van oestrogeen en progesteron en dit kan veranderingen teweegbrengen in de reactiviteit van cortisol. Cortisolspiegels stijgen ook van nature licht naarmate de stressrespons volwassener wordt," zegt voedingsdeskundige Hannah Alderson tegen het platform. "De overgang naar de puberteit wordt gekenmerkt door een verhoogde blootstelling aan stress en een significante rijping van neurale en hormonale stressverwerkingssystemen, dus tieners kunnen explosiever reageren op stress, gooi daar een slaaptekort bovenop, sociale druk en een dieet dat de bloedsuikerspiegel kan ontregelen en je hebt een ontregeling van cortisol", stelt ze.
Zwangerschap
Onderzoek suggereert dat cortisol tijdens de zwangerschap ongeveer twee keer zo hoog kan zijn. "Zwangerschap leidt van nature tot een aanzienlijke stijging van het cortisolgehalte van de moeder. Er wordt aangenomen dat dit respons cruciaal is voor de normale ontwikkeling van de foetus', legt Alderson uit. Die verandering vindt plaats omdat het placenta hormoon produceert, en dat stimuleert de productie van cortisol.
(Post)menopauze
"Dit is het moment waarop het lastig kan worden," zegt Alderson over de (post)menopauze. "Als oestrogeen en progesteron in een neerwaartse spiraal schommelen, bieden ze minder ondersteuning aan het stresssysteem. Progesteron is van nature kalmerend, dus als het afneemt, kan cortisol intenser aanvoelen." Na de menopauze doen de eierstokken een stapje terug en nemen de bijnieren meer hormoonwerk op zich. "Als het cortisol jarenlang chronisch hoog is geweest, kan de stressbestendigheid afnemen en kan de vermoeidheid merkbaarder worden. Met de juiste ondersteuning op voedings- en emotioneel gebied kan cortisol echter zijn ritme terugvinden", aldus Alderson.
- Women's Health, Harper's BAZAAR, TikTok @mandanazarghami
- Adobe Stock