Krasse knar: koning Harald viert 80ste verjaardag

Het regent jubilea in Noorwegen: koning Harald V vierde vorig jaar zijn zilveren regeringsjubileum, wordt vandaag tachtig jaar en is volgend jaar 50 jaar getrouwd met koningin Sonja.  

En daar blijft het even bij qua royal events, daarover is Harald zeer duidelijk. "Terugtreden is niet aan de orde zolang ik geen duidelijke signalen van mijn kinderen krijg dat het tijd wordt," zegt hij. De Noorse koning is dan ook geen fan van de Nederlandse, Belgische en Spaanse aanpak (die vinden hij, collega Margrethe van Denemarken en de Queen 'iets voor watjes'): "Ik heb een eed afgelegd op de Noorse grondwet. Voor mij geldt die eed mijn hele leven."

Harald als kind 

Licht loensende Harald is de zoon van koning Olaf V en prinses Märtha en is de jongste van drie kinderen, zijn oudere zussen prinses Ragnhild en prinses Astrid hadden geen recht op de troon. Tijdens WOII leefde de Noorse koninklijke familie in ballingschap in Zweden en de Verenigde Staten. Aan zijn jaren daar heeft zijn Engels een vleugje Amerikaans accent overgehouden. 

Zeilende Viking

In 1945 keerde het gezin terug. Door de dood van zijn opa Haakon VII in 1957 schoof Olaf op en werd Harald de kroonprins van Noorwegen. Hij studeerde aan de militaire academie van Noorwegen en aan de universiteit van Oxford. Verder zeilde hij veel, waaronder drie keer voor Noorwegen in het Olympische team. Later werd hij beschermheer van World Sailing waarvoor hij ook zeilde in kampioenschappen. 

Verliefd op Sonja

Noorwegen leerde het koppige karakter van Harald pas kennen in de jaren zestig, toen hij zijn hart verloor aan burgermeisje Sonja Haraldson. Harald verloor vrij jong zowel zijn moeder als zijn oma van moeders kant en vond in Sonja het hartelijke, aardse dat zowel koningin Märtha als prinses Ingeborg hadden gehad. Ze was niet van adel, ze werkte als coupeuse, de verkering bezorgde zowel zijn vader als het hof voortdurend appelflauwtes en wilde driftbuien - het vlugzout was destijds niet aan te slepen. 

Dreigen kan ie ook

Een groot deel van hun negen jaar (!) durende verkering moest hun liefde geheim blijven. Harald zette uiteindelijk zijn vader voor het blok door te melden dat hij ongetrouwd zou blijven als hij niet met Sonja mocht trouwen. Dit zou het einde van de Noorse monarchie en het regerende Huis van Glücksburg hebben betekend, omdat zijn zussen als vrouwen niet op de troon mochten. Olaf V ging morrend overstag, kroonprins Haakon gebruikte 32 jaar later exact hetzelfde dreigement argument om te mogen trouwen met alleenstaande moeder Mette-Marit. Het levert wat gedoe op, maar dan heb je wel gelukkige Noorse royal huwelijken. 

Moderne vorst

Sonja en Harald trouwden in 1968 en kregen twee kinderen: prinses Märtha Louise (1971) en Haakon Magnus (1973). Omdat destijds volgens de wet meisjes geen koningin konden worden, werd Haakon troonopvolger. Inmiddels is dat aangepast: Haakon's dochter prinses Ingrid Alexandra wordt gewoon kroonprinses als Haakon zijn vader opvolgt.    

Kalme patriarch

Als koning is Harald sinds 1991 een stabiele factor. "Het was geen makkelijke taak," zegt hij over zijn vader opvolgen. "Ik was doodsbang. Als ik heel eerlijk ben, was ik er zeker van dat ik de taak niet aan zou kunnen. Hij was onvoorstelbaar populair." Dat is Harald inmiddels zelf ook: reus van een vent, goedmoedig, weinig relletjes. Marius, de zoon uit een eerdere relatie van kroonprinses Matte-Marit, beschouwt hem als ere-opa (en staat gewoon op het familieportret). Toen Haralds dochter prinses Märtha Louise aankondigde met engelen te kunnen praten en een alternatieve spirituele school begon, haalde haar vader in overleg het predikaat Koninklijke van haar titel, zodat ze meer bewegingsruimte had en wat meer afstand tot het koningshuis. En ook op de  scheiding van Märtha Louise en Ari Behn reageerde hij kalm met de mededeling dat ze nog gewoon tot de familie behoorden. Hier staat het hele stel bij elkaar, minus Ari (er zijn grenzen). 

Hoe lang nog?

Komen we bij de hamvraag: hoe lang zal hij nog regeren? In 2003 werd blaaskanker bij koning Harald geconstateerd. Hij werd daaraan succesvol geopereerd, waarna hij stopte met roken. In 2005 werd hij gedotterd, Haakon verving hem beide keren als regent, zoals hij dat ook tegenwoordig regelmatig doet. Maar aan een troonwissel denkt hij niet. "Ik voel me gezond en leeftijd is maar een getal," zegt hij in een interview met het Norwegian News Agency. Van links naar rechts: prins Sverre, koningin Sonja, Leah, prinses Ingrid-Alexandra, koning Harald, Emma en Maud. De dochters van prinses Märtha Louise hebben zelf geen titel. 

Team Noorwegen

De Noorse koning prijst zijn vrouw, zoon Haakon en schoondochter Mette-Marit voor hun inzet voor de monarchie. "We zijn een team van vier," zegt hij. "Haakon biedt vaak aan wat van me over te nemen om me te ontlasten, maar ik maak daar zelden gebruik van." Ook koningin Sonja (79) voelt zich nog vief. "Ik voel me een jaar of vijftig," zegt ze. "Als je actief bent en een goede gezondheid hebt, denk je maar zelden over je leeftijd. Hoewel de buitenkant verandert, blijf je aan de binnenkant dezelfde." 

Zomerfeest

De 80^ste verjaardag van koning Harald zal in Noorwegen geruisloos voorbij gaan. Hij viert het met zijn familie op vakantie in het buitenland. Omdat koningin Sonja later dit jaar ook tachtig wordt, geven ze het deze zomer samen met een groot feest.

Lees ook:

• Koning Harald zit 25 jaar op de Noorse troon
• De metamorfose van kroonprinses Mette-Marit 
• Koningin Sonja: royal Pino

Openingsbeeld © Kongehuset.no