Huh, Nederland had een biseksuele koning?

Een speciale schoolvoorstelling om seksuele diversiteit bespreekbaar te maken aan de hand van een Nederlandse koning die 170 jaar geleden een punt maakte – we hebben even uitgezocht hoe dát zit.

Nederland is een democratisch land, maar die democratie ontstond pas onder Willem II, de betbetovergrootvader van koning Willem-Alexander. Die tekende in 1848 een nieuwe grondwet, die hemzelf mínder en het volk méér macht gaf.

Wat bracht de koning ertoe om te kiezen voor een grondwetsherziening die zijn eigen macht reduceerde? Was het zijn gevoel voor rechtvaardigheid? Werd de politieke druk te hoog? Of besefte hij, door zijn heimelijke biseksualiteit, hoe belangrijk persoonlijke vrijheid is? Die thema's komen aan bod in de schoolvoorstelling 'King Bi: hoe een biseksuele koning Nederland veranderde'.

In de voorstelling – geregisseerd door Nina Spijkers - praat Willem in gedachten met zijn overleden vriend en verboden geliefde. Samen kijken ze terug op Willems leven: zijn gearrangeerde huwelijk met Anna Paulowna en zijn heldenrol in de Slag bij Waterloo. En samen bezingen ze de onbereikbare liefde, met nieuw gearrangeerde muziek van Nobelprijswinnaar Bob Dylan. Eclectisch kun je het alvast wel noemen.  

Maar hoe zit dat nou, had Nederland echt een biseksuele koning? Ja, uit documenten in het Koninklijk Huisarchief blijkt dat Willem II (1792-1849) naast zijn gearrangeerde huwelijk met Anna Paulowna, een dochter van tsaar Paul I van Rusland met wie hij vijf kinderen kreeg, ook homoseksuele relaties had. In die tijd was dat taboe en hij werd er al in 1819 mee gechanteerd.

'Willem II is niet in 24 uur van ‘zeer conservatief zeer liberaal’ geworden. In zijn hart was hij eigenlijk altijd al liberaal. In 1848 stemde hij uit overtuiging in met de grondwetsherziening. Die grondwetsherziening werd hem echter ook afgedwongen: door revoluties elders in Europa, maar vooral ook door een kleine groep radicale journalisten en politici die op de hoogte waren van zijn biseksuele geaardheid. Ze dreigden met openbaarmaking als hij niet bereid was tot vergaande politieke concessies. Mede onder druk van deze chantage van ‘smeerlappen en intriganten’, zoals een minister hen noemde, stemde Willem II in met de grondwetsherziening van 1848’, aldus het Cultuurfonds.

Statistisch gezien is een Roze Koning niet zo vreemd:  in 2006 verklaarde ongeveer 7 procent van de Nederlandse mannen en 6 procent van de vrouwen homo- of biseksueel te zijn – circa 1 op de 14 tot 1 op de 17, dus. Daar zal allicht ook wel eens een royal tussen zitten.

Toch komen die zelfs nu nog niet makkelijk uit de kast. Indiase Manvendra Singh Gohil, in naam de opvolger van de maharaja van Rajpipla in Gujarat, is de eerste openlijk homoseksuele prins ter wereld.

En als officieus hoofd van het huis van Kawānanakoa leeft prinses Abigail Kinoiki Kekaulike Kawānanakoa (92) openlijk samen met een vrouw.

In de geschiedenis wemelt het van de Roze Royals, maar in het hier en nu zijn er verder geen die er voor uitkomen. Het meest substantieel zijn de geruchten dat ongetrouwde koning Norodom Sihamoni van Cambodja zijn ware geaardheid discreet uitzit.

Zoals zijn vader ooit zei: "Sihamoni houdt van vrouwen zoals van zijn zusters." En verder hebben ze het er niet over.

Ook rondom prinses Sirindhorn van Thailand, de ongetrouwde zus van de koning, gaan al jaren roze geruchten. Er is geen bewijs voor, het kan ook best zijn dat ze als slimme en onafhankelijke royal bewust koos voor niet trouwen, om haar vrijheid te behouden. Wat de progressieve switch qua Grondwet van Willem II des te opmerkelijker maakt.

King Bi is op woensdag 16 januari 2019 om 20.15 uur te zien op het Maaspodium in Rotterdam. Kijk voor andere speeldata op Tafel van Vijf.