Het huwelijk van Elizabeth en Philip

Het huwelijk van Elizabeth en Philip houdt al een hele tijd stand, eergisteren waren ze 68 jaar getrouwd. Met vallen en opstaan, want  beiden zijn sterke persoonlijkheden: zij leeft voor haar functie, hij is koppig. Het helpt dat ze uit liefde zijn getrouwd, wat in 1947 een uitzondering was in royal kringen. Prins Philip van Griekenland en kroonprinses Elizabeth van Engeland waren echter echt verliefd op elkaar. "Ze kon kiezen," zegt Lady Anne Glenconner, de buurvrouw van de koninklijke familie op Sandringham. "Ze werd omringd door een compleet bataljon aan levendige jongemannen. Maar ze had haar hart al jong verloren aan prins Philip. Hij was de ideale kandidaat: knap én een buitenlandse prins. En hij kon haar aan het lachen maken."

Meisjes van dertien…

Elizabeth brak niet helemaal met de traditie in eigen kring te trouwen, want Philip was een neef, maar niet zo nauw verwant dat er schande van kon worden gesproken. Wel bijzonder was dat hij zo'n beetje alleen een titel te bieden had. Hij bracht slechts één jaar in Griekenland door voor zijn familie in een coup werd afgezet. Met zijn ouders en zijn vier zussen woonde hij vervolgens op kosten van rijke familieleden in Parijs, omdat het gezin zelf geen geld had. Prinses Elizabeth kende hem van een bruiloft in 1934 en de kroning van haar vader George VI in 1937. Pas op 22 juli 1939, toen haar ouders haar en haar zus Margaret meenamen naar het Royal Naval College in Dartmouth, was er echter echt contact met de toen 18-jarige Philip, die er als cadet trainde. Hoewel contact… "Je was zo verlegen dat ik amper een woord uit je kreeg," zei hij later tegen haar.

Koninklijke kalverliefde

Dankzij bevriende en bemoeizuchtige marineofficier Dickie Mountbatten, berucht om zijn pogingen zich met de Windsors te liëren, werd Philip uitgenodigd voor lunch en thee met de koninklijke familie. "Lilibet had alleen oog voor hem," zei hij gouvernante Marion 'Crawfie' Crawford later. De prins zag haar amper staan, wat niet zo vreemd was, want hij was toen al een man van de wereld. Maar terwijl haar hele leven eigenlijk al vast stond, nam de prinses op die dag de grootste beslissing die ze zelf kon nemen. "Ze keek nooit meer naar andere jongens," aldus haar nicht Margaret Rhodes. Dit is een van de eerste foto's van hen samen: zij was bruidsmeisje en hij getuige bij het huwelijk van Patricia Mountbatten.

Te jong voor verkering

Gedurende de oorlog bezocht Philip zijn nichtjes af en toe op Windsor Castle en correspondeerde Elizabeth met hem als hij op zee was. Ze was slim, geestig en zelfverzekerd en liet net vaak genoeg doorschemeren dat ze sjans van anderen had, om hem jaloers te maken. In 1943 bespeurden vrienden de eerste vlinders tussen de twee, toen Philip wat al te gefascineerd toekeek hoe Elizabeth, toen zeventien, optrad in de 'Aladdin' pantomime die op het kasteel werd opgevoerd. De koning en koningin zagen Philip wel zitten ('Intelligent, goed gevoel voor humor, denkt op de juiste manier over dingen'), maar vonden allebei 'Lilibet' nog veel te jong om al verkering te hebben.

Rennen door het paleis

Drie jaar later lag de romance minder gevoelig. Philip woonde inmiddels in Londen en kwam vaak over de vloer in Buckingham Palace. Elizabeth en hij renden samen gierend van het lachen door de lange gangen en speelden tennis en voetbal. "Philip bracht informaliteit in het paleis en dat vond Elizabeth een verademing tussen alle stoffige hovelingen," aldus Crawford. In de zomer van 1946 deed hij haar een aanzoek op Balmoral, ze accepteerde het ter plekke, zonder zelfs maar met haar ouders te overleggen. Die stemden in mits ze het geheim zouden houden tot haar 21^ste verjaardag, in april het jaar daarop (op de foto hun 'wedding license'). Verder was het stiff upperlips all around, wat een brief van Philip aan Elizabeths moeder misschien wel des te ontroerender maakt:

Ik vraag me af of ik alle goede dingen die me zijn overkomen wel verdien, zeker zo verliefd worden, compleet en zonder reserves.

Trouwjapon op de bon

Elizabeth had ook zo haar mening over hem: "Makkelijk wordt hij vast niet, maar een leven met hem zal ook zeker niet saai zijn." Ze trouwden op 20 november 1947 en omdat Engeland nog aan het bijkomen was van WOII was het voor een royal wedding een vrij sobere bedoening: de stof voor haar japon van Norman Hartnell was nog op de bon. Ze deed haar eigen make-up en was zelfs bijna zonder tiara in het huwelijk getreden. Die brak net voor ze naar Westminster Abbey zou rijden en werd last minute gerepareerd door de koninklijke juwelier die stand-by stond.

 Lang leve de nanny's!

De eerste maanden waren idyllisch. Elizabeth en Philip waren dol op elkaar, onderhielden een zwierig sociaal leven ('Lilibet' kon een gezelschap onder de tafel dansen) en leefden een vrij onbekommerd bestaan: de prinses was vooral vrouw van een marineman. Ze was ook vrij snel zwanger van Charles, die ze – niet ongebruikelijk onder de upper class – soms wekenlang overliet aan de nanny's, om zich bij haar man in Malta te voegen. Anne volgde in 1950 en zag ook de nanny's en haar grootouders vaker dan haar eigen ouders. "Het lijdt geen twijfel dat Elizabeth en Philip van hun kinderen hielden en trots op hen waren, maar het waren geen ouders die zich met de praktische zaken bemoeiden," zegt nicht Rhodes. "Zo ging dat in die tijd."

Crises waren er ook…

De voortijdige dood van haar vader maakte een einde aan alle relatieve vrijheid. Elizabeth werd op haar 25^ste koningin en adopteerde een routine die ze tot op de dag van vandaag volhoudt. Maar voor dominante 'actieman' Philip was het lastig, om als prins-gemaal opeens op de tweede plek te komen. "Ik ben de enige man in het land die zijn kinderen niet zijn eigen naam mag geven," zei hij bitter. Nog even afgezien van het feit dat met name de harde kern van de hovelingen in het paleis hem als een buitenstaander zag en geen gelegenheid voorbij liet gaan om hem te laten weten dat hij iets verprutst had. Hoewel Elizabeth hem graag tegemoet wilde komen (vooral wat betreft die achternaam), won haar plichtsbesef altijd en kon ze ook kernachtig tegen hem zeggen: "Het is wat het is, zeur niet zo."

Philip herpakte zich

Om toch zijn punt te maken, werd Philip in de jaren daarna beschermheer van meer dan 800 goede doelen. Daarnaast nam hij het management van alle koninklijke landgoederen over en liet Elizabeth hem alle beslissingen over de kinderen nemen, ook omdat ze al haar tijd en energie nodig had om een waardig staatshoofd te zijn. Hij was bovendien haar steun en toeverlaat tijdens eindeloze staatsbezoeken (op de foto: Ibadan in Nigeria, 1956) waarover de Queen spijtig zei: "Helaas heb ik, in tegenstelling tot mijn moeder, niet van nature een lachend gezicht." Philip kon haar aan het lachen maken, door bijvoorbeeld zachtjes uit de bijbel te citeren: "What meaneth then this bleating of the sheep?” Aaah.

Liefhebbende, afwezige ouders

Hoewel het paar Charles en Anne soms zes maanden achter elkaar niet zagen, kwamen er nog twee kinderen bij: Andrew en Edward. En als stel doorstonden ze alles: de scheidingen van hun kinderen, het bijna-einde van de monarchie na de dood van prinses Diana en de kwakkelende gezondheid van Philip (94). Maar ook: zijn vele tactloze uitschieters (daar wijden we ooit nog wel eens een aparte post aan) en het schier onuitputtelijke plichtsbesef van de Queen (89) waarvoor altijd alles moest wijken. Hun geheim? "Philip wimpelt complimentjes altijd weg, maar hij is altijd mijn grote kracht en gids geweest," aldus Elizabeth. En wat zegt Philip? "Mijn eerste, tweede en laatste job is de Queen nooit teleurstellen. Aangezien ik dat natuurlijk wel eens doe, is het een zegen dat ze een overvloed aan tolerantie heeft."