Foto's: Queen Elizabeth en haar Oranje-collega's

Meer dan zeventig jaar op de troon: Elizabeths Nederlandse collega-koninginnen doen het haar niet na. De Queen maakte tijdens haar lange periode als vorstin maar liefst drie Oranje-staatshoofden mee, die trouwens óók verre familie van haar zijn.

Hechte vriendschap

Donderdagavond, heel kort nadat het overlijden van Queen Elizabeth bekend werd gemaakt, deelden koning William-Alexander, koningin Máxima en prinses Beatrix meteen een statement over hun 'hechte vriendin'.

"Met diep respect en grote affectie gedenken wij Koningin Elizabeth II. Standvastig en wijs stelde zij haar lange leven in dienst van het Britse volk. Wij voelen ons sterk verbonden met het Verenigd Koninkrijk en met de Koninklijke Familie en delen in hun verdriet. Intens dankbaar zijn wij voor de hechte vriendschap waaraan Koningin zo'n onvergetelijke bijdrage heeft geleverd." Hoe zit het precies met die goede band?

Elizabeth & Juliana

Queen Elizabeth besteeg in 1952 de troon na de dood van haar vader George VI. Juliana der Nederlanden was toen al vier jaar bezig. Je zou zeggen dat die twee als collega's wel wat met elkaar zouden hebben, maar Juliana's wat geëxalteerde persoonlijkheid was niet zo'n match met aardse, kalme en nuchtere Elizabeth.

Hoewel de banden tussen de koninklijke families hartelijk zijn, heeft de Queen wel een ding duidelijk gemaakt: van al die troonsafstanden is ze niet zo'n liefhebber. Volgens biograaf Penny Junor reageerde Queen Elizabeth kort maar krachtig toen haar persvoorlichter belde om het nieuws te delen dat Juliana het stokje door zou geven aan haar dochter Beatrix. “'Typisch Nederlands', zei de Queen toen, en ze hing meteen op”, aldus Junor.

Elizabeth en Beatrix

De Queen had meer met de veel jongere, maar ook aanzienlijk pragmatische Beatrix, met wie ze vanaf 1980 te maken had als mede-koningin. Hoe graag Elizabeth en Beatrix elkaar mogen bleek wel uit het feit dat de koningin haar collega hoogstpersoonlijk van Rotterdam Airport ging halen voor een bezoek in 2007. Meestal wordt dat door de kroonprins(es) van dienst gedaan, zoals Beatrix het in 1962 deed. Er liggen 45 jaar tussen beide momenten.

Koningin Beatrix zou Queen Elizabeth in 2012 zelf gebeld hebben om haar troonsafstand aan te kondigen. Verhaal gaat dat de Queen na afloop van het telefoontje iets als 'watje' mompelde. Dat Elizabeth zelf regeerde tot haar dood is niet alleen traditie, maar heeft ook te maken met het feit dat de Queen in haar ambt ook meteen hoofd van de Anglicaanse kerk is. En als 'defender of the faith' zou ze God niet mogen passeren in het besluit wanneer het 'tijd' is. In Nederland is die koppeling tussen staatshoofd en hoofd van de kerk er niet, wat voor aanzienlijk soepelere en vrolijkere troonwissels leidt, maar dit terzijde.

Elizabeth en Willem-Alexander

Koning Willem-Alexander en koningin Máxima bezochten de Queen na de inhuldiging van Zijne Majesteit in Windsor Castle bij wijze van kennismakingsbezoek, waarmee Elizabeth haar derde Nederlandse collega afturfde.

De Queen en de koning zagen elkaar heel regelmatig, met als een van de hoogtepunten het staatsbezoek aan het Verenigd Koninkrijk aan 2018.

Een jaar later werden de Oranjes hartelijk ontvangen op Royal Ascot – ze deelden zelfs het koetsje van de Queen.

Verre familie

Veel royal stambomen kruisen elkaar, zo ook die van de Oranjes en de Windsors. Queen Elizabeth en koning Willem-Alexander waren 'fifth cousins' van elkaar, oftewel een neef en nicht die een betbetbetovergrootouder gemeen hebben. Er zit behoorlijk wat takken van de stamboom tussen hen in, maar ze zijn wel degelijk verwant. Ze stammen allebei af van Frederick II Eugene, hertog van Württemberg. Fredericks kleindochter trouwde met koning Willem II, van wie Willem-Alexander afstamt. Fredericks zoon trouwde met een dochter van prinses Carolina, van wie zowel Willem-Alexander als Elizabeth afstammen.

Wist je dat de banden zelfs zover reiken dat Willem-Alexander op een verre plek in de lijn van de Britse troonopvolging staat? In 2002 werd hij kort verwijderd uit die lijn omdat hij met een Rooms-Katholieke vrouw trouwde (onze Máxima), maar sinds zijn aanstelling als koning in 2013 is hij weer aan de lijst toegevoegd.

Aanwezig bij de uitvaart

De Oranjes waren vanwege de coronamaatregelen niet aanwezig bij de uitvaart van prins Philip in 2021. Waarschijnlijk vertrekken koning Willem-Alexander, koningin Máxima en prinses Beatrix volgende week wel naar Engeland om hun collega, goede vriendin en verre achternicht een laatste vaarwel te zeggen.

"Op deze zeer verdrietige dag gaat mijn hart uit naar de koninklijke familie en alle mensen in Groot-Brittannië", reageerde koningin Máxima gisteren op het overlijden van de Queen. "De koning, prinses Beatrix en ik leven intens met hen mee. We zijn dankbaar voor alles wat koningin Elizabeth heeft gedaan."

Bron: BM Archief, Koninklijk Huis | Beeld: BrunoPress, Nationaal Archief