Leden van het Koninklijk Huis hebben onderhands belangrijke historische kunstwerken verkocht, zo meldt de NRC. Het gaat om bezittingen van prinses Juliana.
De werken zijn aan een buitenlands museum en aan een Nederlandse privéverzamelaar verkocht. Met beide transacties waren miljoenen euro’s gemoeid. De opbrengst is niet naar goede doelen gegaan, zoals bij eerdere kunstverkopen door de Oranjes tot in 2011. De verkopen hadden plaats in 2012 en 2014. Ze zijn nu pas aan het licht gekomen omdat het hof de betrokken om geheimhouding heeft gevraagd. Oh dear, daar gaan we weer…
Erfenis van Juliana
© BooksofAsia.com
Het gaat om het gigantische schilderij ‘Boschbrand’ (1849) van de Javaanse schilder Raden Saleh. ‘Geen van de kleinkinderen van Juliana had behoefte aan twaalf vierkante meter tijgers boven de bank‘, aldus een ingewijde. Waar we ons iets bij kunnen voorstellen. Het andere stuk betreft de Atlas Munnicks van Cleeff, een map met 1200 zeventiende- en achttiende-eeuwse tekeningen van de stad en de provincie Utrecht. Het schilderij is verkocht aan de National Gallery in Singapore, de atlas is eigendom geworden van de vermogende Nederlandse zakenman John Fentener van Vlissingen. Die heeft delen van de atlas inmiddels al laten tentoonstellen in Nederland, #aardig. Beide objecten komen uit de nalatenschap van prinses Juliana.
Exportvergunning
1984 © Ruud Hoff / ANP
De kunstwerken zijn niet eerst aan Nederlandse musea aangeboden. Dat hoeft ook niet, aldus de Rijksvoorlichtingsdienst. De erven van prinses Juliana (hier in 1984 met kleindochter Juliana, de dochter van prinses Christina) zijn niet verplicht werken uit privébezit aan Nederlandse musea over te dragen. De Staat bepaalde dat het schilderij ‘Boschbrand’ niet behouden hoefde te worden en gaf een exportvergunning af voor het werk. Ook mogen de Oranjes zelf bepalen of ze de opbrengst aan goede doelen schenken, zoals in 2011 is gebeurd bij de verkoop van stukken, of dat ze het geld zelf houden, voegt de RVD eraan toe.
Boschbrandje…
1969 © Gé van der Werff / ANP
Privébezit, privédeal, dus. Je zou kunnen zeggen dat het mooi is dat de stukken weer te zien zijn, na jaren te hebben liggen verpieteren in koninklijke kelders. En is nog genoeg over, want Juliana had in haar tijd Noordeinde volhangen met meesterwerken, zoals je ziet op deze foto uit 1969. Maar toch zijn er mensen boos over, zoals Ivo Bouwman, een Haagse kunsthandelaar die een ander schilderij van Raden Saleh aan de National Gallery Singapore verkocht. “Een grof schandaal dat dit meesterwerk geruisloos ons land heeft verlaten,” zegt hij in NRC. “En dat vermoedelijk alleen voor geldelijk gewin. Dit werk had naar het Rijksmuseum of Tropenmuseum moeten gaan. Ondenkbaar dat zoiets bij het Engelse koningshuis zou voorkomen; die koesteren hun bezit.”
Een van de rijkste families van Europa heeft het doek veronachtzaamd tot het punt waarop het bijna is verwoest.
Dat kun je niet zeggen van de Oranjes. ‘Boschbrand’ werd in 2006, na archiefonderzoek van de Franse kunsthistoricus Marie-Odette Scalliet, aangetroffen in een depot in Rijswijk, opgerold en dubbelgevouwen en in deplorabele toestand. Scalliet is ‘zeer teleurgesteld’ dat haar advies om het doek in een Nederlands museum onder te brengen, door het hof is genegeerd. De Duitse kunsthistoricus Werner Kraus, de biograaf van Raden Saleh, is nog kritischer. “Een van de rijkste families van Europa heeft het doek veronachtzaamd tot het punt waarop het bijna is verwoest,” zegt hij in NRC. “En vervolgens haar best gedaan deze ramp geheim te houden en ook nog eens geprobeerd er miljoenen aan over te houden.”
Royal reputatie
1967 © Ben Hansen
Het mag dan allemaal legaal zijn, het was misschien qua royal reputatie beter geweest om bijvoorbeeld iets van het geld te delen. Door wellicht een bijdrage te leveren aan de duizelingwekkende gedeelde aankoop à 160 miljoen euro van Rembrandts Marten en Oopjen door het Rijksmuseum en het Louvre. Of door eens sportief te zeggen: ‘Landgenoten, het onderhoud van de Groene Draeck betalen we voortaan zelf.’ Dan was het toch iets minder overgekomen als ‘cashen op kunst uit de kelder van oma’.
Verder lezen:
Openingsbeeld © Jerry Lampen / ANP.
Op de openingsfoto staat koning Willem-Alexander met kunstenaar Bart Kok, bij de uitreiking van de Koninklijke prijs voor Vrije Schilderkunst 2016.
