Prinsjesdag: waar komt de naam eigenlijk vandaan?

Vandaag is het weer zover: Prinsjesdag! De derde dinsdag in september is al sinds jaar en dag het moment waarop politiek Den Haag én de koninklijke familie zich in de mooiste outfits en hoedjes hullen voor de presentatie van de Miljoenennota en de Rijksbegroting. Allemaal leuk en aardig, maar wij waren wel benieuwd: waar komt de naam 'Prinsjesdag' eigenlijk vandaan?

De oorsprong van Prinsjesdag

De oorsprong van Prinsjesdag gaat terug naar de achttiende eeuw, toen de Oranjes hoogtij vierden en de prinsen van Oranje groots gevierd werden. De naam zelf verwijst naar deze ‘prinsjes’, die destijds op hun verjaardag door het volk geëerd werden. Vooral onder stadhoud ers Willem IV en Willem V werd Prinsjesdag een feestdag om de Oranjes te eren. Een soort royal verjaardag, eigenlijk.

Pas toen Nederland en constitutionele monarchie werd, veranderde de betekenis van Prinsjesdag en werd het de officiële opening van het parlementaire jaar. In 1814 opende de eerste Oranjevorst, Willem I, op 2 mei de vergadering van de Staten-Generaal, inclusief Troonrede. Het zwaartepunt verschoof van een feestelijke verjaardag naar staatszaken - maar het koninklijke tintje bleef gelukkig behouden.

Waarom de derde dinsdag van september?

Prinsjesdag is natuurlijk onlosmakelijk verbonden met de derde dinsdag van september, maar dat is niet altijd zo geweest. Sterker nog, in de negentiende eeuw werd er flink geschoven met de planning van Prinsjesdag. Aanvankelijk vond het plaats op de eerste maandag in november. Maar toen in 1848 de jaarlijkse begroting werd ingevoerd, werd daarom besloten om de opening van het parlementaire jaar te verplaatsen naar september. Zo hadden de Kamerleden meer tijd om de begrotingen goed voor te bereiden.

Sinds 1887 valt Prinsjesdag op een dinsdag in plaats van op een maandag. Zo hoefden de Kamerleden die niet in Den Haag woonden, niet meer op zondag te reizen om op tijd bij de opening te zijn. Lekker praktisch!

Bekijk ook

Zien: Amalia treft de nodige voorbereidingen voor Prinsjesdag | Beau Monde

Afgelopen weekend werden de paarden alvast klaargestoomd voor hun moment sûpreme op Prinsjesdag. En dat gebeurde onder toeziend oog van dan kroonprinses Amalia!

En al die hoeden dan?

Wie aan Prinsjesdag denkt, denkt natuurlijk ook direct aan de bijzondere, extravagante hoedjes van de dames. Wat ons betreft één van de leukste tradities die aan deze verbonden is, maar wist je dat deze hoedjesparade helemaal geen eeuwenoude oorsprong heeft? Sterker nog, we kunnen niemand minder dan Erica Terpstra ervoor bedanken! De voormalige zwemkampioene en VVD-politica zette in 1977 als een van de eersten een hoed op tijdens Prinsjesdag, maar dat was destijds verre van de norm. Behalve koningin Juliana en prinses Beatrix droegen bijna geen vrouwen een hoed.

Erica vond dat de vrouwen in de Kamer wel wat extra flair konden gebruiken, en zij besloot - tussen alle mannen - gewoon een stijlvolle hoed te dragen. "Als je in Den Haag op Prinsjesdag geen hoed draagt, wanneer dan wél?", zei ze meer dan terecht. En daarmee zette ze een hele revolutie in gang, want inmiddels is het eigenlijk een faux pas om zonder hoed op Prinsjesdag te verschijnen.