Koningin Mathilde van België liet zich door de VRT verleiden om haar favorieten uit de koninklijke boekenkast te kiezen. Het moesten er vijf zijn, het werden er zes wegens royal keuzestress.
“Ik heb lang voor mijn boekenkast gestaan. Er zijn zoveel boeken die een impact hebben gehad. U heeft het me werkelijk niet gemakkelijk gemaakt”, zei ze volgens Sandra Cardoen ‘met pretoogjes op haar werkkamer in het koninklijk paleis in Brussel’.
Mathilde houdt al sinds haar tienertijd van lezen en literatuur. Zo is ze beschermvrouw van de Belgische voorleesweek en ging in oktober nog naar de Buchmesse in Frankfurt om de Belgische Franstalige auteurs te steunen. In 2016 steunde de koningin ook al de Nederlandstalige auteurs op de Buchmesse.
“Boeken zijn pure ontspanning,” aldus Mathilde. “Als ik tijd heb tijdens lange vluchten, zonder telefoontjes en zonder mails, lees ik. Zo ga ik naar de crematie van koning Bhumibol (dit gesprek vond plaats in oktober). In twee dagen tijd zit ik 24 uur in een vliegtuig. Dus er liggen al een paar boeken klaar.”
“Boeken maken deel uit van een cultuur, je leert de mensen kennen,” zegt de koningin (hier in 2001). “Toen ik trouwde met toen nog kroonprins Filip, wilde ik de Vlaamse cultuur leren kennen. Ik heb veel rondetafelgesprekken gehad met auteurs als Tom Naegels, Erwin Mortier, Saskia De Coster en Dimitri Verhulst. Ik heb écht de tijd genomen om mij te verdiepen in de Vlaamse literatuur.”
Mathilde was jarenlang elke dinsdag trouw voorleesmoeder op school. Niet voor haar eigen kinderen, maar voor kinderen die het moeilijk hadden met lezen en woordenschat. “Een voorleesmoment is een uniek moment met een kind. Je leert hun fantasie ontwikkelen. Ik heb gisteren nog met Eléonore (haar jongste dochter) in de kronieken van Narnia gelezen.” Weer eens iets anders dan het programma van de Nationale Dag!
We zijn al zes maanden bezig en bijna klaar met het vierde boek in de reeks
“Een kind van 9 gaat daar nooit alleen de tijd voor nemen: de woordenschat is moeilijk en er zijn ontzettend veel beschrijvingen van landschappen en gevoelens. De boeken geven het goede en het kwade weer met fantasie en avontuur. Kinderen die bijvoorbeeld in een schilderij kruipen… prachtig! Als beloning heb ik Eléonore beloofd dat we – ná de boeken – naar de films gaan kijken.”
De kronieken van Narnia haalden echter niet het literaire lijstje van koningin Mathilde, deze wel:
1 Mazzel tov – Margot Vanderstraeten
‘Mazzel tov’ vertelt over een kritische Vlaamse studente die de kinderen van een orthodox-joods gezin begeleidt in Antwerpen. De studente krijgt toegang tot hun wereld waar eeuwenoude tradities voorop staan. Evengoed leert het gezin de studente kennen die ongehuwd samenwoont met haar Iraanse vriend.
“Een boek dat me diep getroffen heeft. Wauw! Ik heb me levendig kunnen inbeelden wat de studente van 23 jaar beleefde, want toen ik even oud was als zij was ik logopediste en ging veel om met gezinnen. Het moet zó moeilijk geweest zijn voor haar om te belanden in een familie met andere tradities. Maar ze stelt zich open en leert de joodse gemeenschap appreciëren. Ze houdt nadien nog contact met de kinderen, komt naar hun huwelijk en bezoekt de zoon in Israël. Die intense band tussen haar en de kinderen van het gezin… ik heb dat ook gehad met mijn leerlingen en de gezinnen.” De koningin heeft ‘Mazzel tov’ alvast warm aanbevolen aan haar oudste dochter, Elisabeth, ook een boekenwurm.
2 Oscar et la dame Rose – Éric-Emmanuel Schmitt
Oscar is 10 en is terminaal ziek. Hij schrijft brieven naar de hemel op aanraden van mammie Rose, een vrijwilligster in het ziekenhuis. Zijn ouders en het verplegend personeel durven niet te praten over het nakende einde. Mammie Rose wél. Heel behoedzaam en geduldig. Ze blijkt uitermate vindingrijk.
‘Een ware must’, noemt Mathilde dit boek. En bovendien geen dikke turf, merkt ze subtiel op. “Oscar kan niet praten met zijn ouders over de dood, hij weet dat dat veel te moeilijk is voor hen. Mammie Rose helpt hem en zijn ouders het lot te aanvaarden. Ze laat hem elke dag een brief schrijven naar God. Eerst merk je de naïviteit van Oscar, maar nadien ontstaan de vriendschappen met andere kinderen in het ziekenhuis, zoals met Peggy Blue en met Popcorn. Het boek leest als een gedicht, het is een delicaat onderwerp met menselijkheid gebracht. Je kan het op verschillende niveaus lezen. Een moeder denkt snel – “help, het is het afscheid van een kind” – maar een kind zelf zal dat weer anders beleven. Ik heb het voorgelezen aan twee van mijn kinderen. We hebben gehuild aan het einde van het verhaal.”
3 en 4 Slaapwandelaars – Christopher Clark en De Groote Oorlog – Sophie De Schaepdrijver
De herdenkingen voor de Eerste Wereldoorlog zijn alomtegenwoordig. Het is dan ook exact 100 jaar geleden. De koningin vertelt dat die oorlog – in tegenstelling tot de Tweede Wereldoorlog – eerder onbekend terrein was voor haar.
Dus besloot ze zich te verdiepen in de materie. In ‘Slaapwandelaars’ reconstrueert historicus Christopher Clark gedetailleerd (in 750 pagina’s) de voorgeschiedenis van de Eerste Wereldoorlog. “Hoe is het zover kunnen komen? De geopolitieke wereld vóór 1914 wordt mooi samengevat. Mijn echtgenoot en ik hebben dit werk samen – dat gebeurt, lacht de koningin – gelezen. Het leest makkelijk, maar is vrij intens.”
Koningin Mathilde combineerde ‘Slaapwandelaars’ met een boek van docente Sophie De Schaepdrijver, ‘De Groote Oorlog: het koninkrijk België tijdens de Eerste Wereldoorlog’. De twee werken vullen elkaar aan.
De koningin leerde De Schaepdrijver kennen dankzij de Canvasreeks ‘Brave little Belgium’. Vooral de innemende verhaalstijl van De Schaepdrijver intrigeerde haar. “Haar boek beschrijft echt het leven van de Belgische bevolking en de gruwel voor de soldaten tijdens de bezetting. Veel veranderde door de Eerste Wereldoorlog. Het is een ontdekking geweest.”
5 The story of my life – Helen Keller
Helen Keller is in de VS een bekend figuur. Als peuter werd ze door een hersenvliesontsteking blind en doof. Haar kinderjuf Anne Sullivan wilde dat Keller zelfstandig zou kunnen leven en leerde haar gebaren en spreken. In 1904 werd Keller de eerste doofblinde die een universitaire studie (cum laude) afrondde. Ze schreef verschillende boeken en zette zich in voor andere doofblinden over de hele wereld.
“Dit is een mooi voorbeeld van veerkracht en doorzettingsvermogen voor mij, en voor jongeren die het moeilijk hebben,” zegt koningin Mathilde. “Haar kinderjuf is altijd in de ontwikkeling van Helen Keller blijven geloven. O.n.g.e.l.o.f.e.l.i.j.k. wat Keller heeft weten te bereiken. Kun je je het voorstellen in die tijd: doof en blind… en zoveel bereiken. En voor jezelf beslissen: ik zál leren spreken. Een vooraanstaande Amerikaanse universiteit wilde eerst mensen met een beperking niet aanvaarden, maar Keller hield vol: ‘Ik heb recht op onderwijs.'”
6 Les vertus de l’échec – Charles Pépin
Het laatste boek zag de koningin toevallig op een tafel bij vrienden liggen. De cover en titel spraken haar meteen aan. Ze is onmiddellijk in ‘Les vertus de l’échec’ begonnen en kon niet meer stoppen.
“We leven in een competitieve maatschappij, en van falen kan je evenveel leren als van succes,” zegt ze. “Soms zelfs meer. Pépin is een filosoof en hij beschrijft fouten of mislukkingen als een stap in het leven. Je kan groeien, maar je mag je er niet mee identificeren. In mijn publieke leven ontmoet ik vaak mensen die het zwaar te verduren hebben. Ze hebben met bescheidenheid en met geduld, met zichzelf en met anderen, doorheen die moeilijke momenten iets bijgeleerd. Dit boek heeft mij geholpen moeilijke momenten in mijn eigen leven een plaats te geven. Je moet durven de tijd nemen om over jezelf na te denken, over je verwachtingen en jouw verwachtingen naar anderen toe.”
Om af te sluiten leest de koningin een paragraaf voor uit Pépins boek. Ze heeft enkele zinnen gemarkeerd met stift – dat doet ze blijkbaar wel vaker, want papier mag van haar gerust leven. De passage raakt haar overduidelijk: “Mais nos échecs sont des butins et parfois même de véritables trésors. Il faut prendre le risque de vivre pour les découvrir et les partager pour en estimer le prix.” * (stilte) “Dit boek is een les geweest.”
* “Onze mislukkingen zijn soms buit en soms ook echte schatten. Men moet het risico van het leven nemen om alles te ontdekken en te verdelen, en ze op prijs te schatten.”
Beeld: © Getty Images, Videostill NBT World | Bron: VRT.be
